Làm Thế Nào Để Xác Định Phương Hướng Khi Bị Lạc Trong Rừng?

Khi bạn đi đến khu vực có nhiều núi non, rừng rậm hoặc những nơi hẻo lánh cách xa nền văn minh, khả năng cao bạn có thể sẽ bị lạc đường, đặc biệt nếu bạn là người mới đến khu vực đó. Hơn nữa, sự cố mạng xảy ra hoặc cạn kiệt pin khiến bản đồ google trên thiết bị di động ngưng hoạt động. Trong tình huống như vậy, việc xác định hướng đi có thể trở thành một nhiệm vụ đầy thách thức.
Hãy áp dụng một số thủ thuật đơn giản liệt kê dưới đây trong trường hợp bạn bị lạc hoặc khi bản thân cảm thấy bối rối trong việc xác định phương hướng. 

Giữ bình tĩnh khi bị lạc

Điều đầu tiên chúng ta cần làm đó là phải giữ bình tĩnh để xem xét tình hình như thế nào để có thể tự giúp bản thân sinh tồn trong rừng sâu và nhanh chóng tìm được sự giúp đỡ.

Hoảng loạn sẽ không giúp bạn giải quyết được vấn đề đang gặp phải, nó sẽ khiến bạn mất sức, tinh thần không ổn định và có thể sẽ gặp nguy hiểm hơn khi ở trong rừng sâu. Khi nhận ra mình đã bị lạc, điều đầu tiên là đứng lại, hít một hơi thật sâu và giữ bình tĩnh.

Xác định phương hướng

Nếu có la bàn thì mọi việc có thể sẽ dễ dàng hơn trong quá trình tìm đường ra khỏi rừng trước khi trời tối. Khi sử dụng la bàn ta phải lưu ý‎ các điểm sau: 

- Không gần vật kim loại: kim nam châm sẽ chỉ lệch

- Không để gần lửa: nam châm sẽ mất từ tính

- Phải để trên một mặt phẳng nằm ngang: kim nam châm sẽ chỉ hướng chính xác hơn.

Tham khảo thêm bài viết hướng dẫn cách tự làm la bàn tại đây

Bạn có trong tay la bàn hay bản đồ nhưng đôi lúc nó sẽ trở nên vô ích nếu bạn không thể xác định đi về hướng nào để gặp khu dân cư gần nhất. Hay tệ hại hơn là bạn chẳng có gì trong tay cả. Làm thế nào để bạn có thể xác định được phương hướng mà mình phải đi?

Hãy trèo lên một cái cây hoặc mỏm đá cao nhất có thể. Quan sát thật kĩ mọi nơi mà bạn có thể nhìn thấy: ngọn tháp, đồng ruộng, khói, nhà cửa, đường mòn… bất kì dấu hiệu đời sống con người nào sẽ giúp bạn quyết định hướng mà mình phải đi tới.

Trong trường hợp mà bạn không thể nhìn thấy hay nghe thấy gì. Cách tốt nhất là cố gắng xác định vị trí một con suối, một con sông từ trên cao. Ở trên cao bạn nhìn thấy những khoảng rừng cây xanh mướt hơn những khoảng rừng khác thì chắc chắn ở gần đó có sông suối . Công việc tiếp theo chỉ là đi xuôi theo hạ lưu (theo dòng nước chảy) và tỉ lệ gặp khu dân cư hay thoát khỏi “vùng nguy hiểm” là rất cao.

Bất cứ những địa điểm nào ở trong rừng cũng có thể trở thành điểm lạ lẫm đối với bạn, chính vì vậy nên đánh dấu kỹ những nơi mà bạn đi qua khi tìm đường ra khỏi rừng để tránh tình trạng đi lòng vòng một chỗ, lạc sâu hơn. Để nhận biết địa điểm bạn đã đi qua hãy dùng một tấm vải hay một tờ giấy hoặc bất kể thứ gì có thể nhìn thấy từ xa.

Đánh dấu những nơi đã đi qua

Bạn cần biết một số cách xác định phương hướng đơn giản dể sử dụng trong rừng như sau:

Xác định hướng dựa vào Mặt Trời

Hướng về phía Mặt Trời mọc là hướng Đông, sau lưng là hướng Tây, tay trái chỉ hướng Bắc, tay phải chỉ hướng Nam. Đây là cách đơn giản và thông dụng nhất. Thực chất điều này không hoàn toàn chính xác. Vị trí mọc và lặn của Mặt Trời trong năm không cố định mà thay đổi theo chu kỳ: Xuân Phân, Hạ Chí, Thu Phân, Đông Chí và Mặt Trời chỉ mọc và lặn đúng hướng Đông, Tây vào Xuân Phân và Thu Phân mà thôi.

Bên cạnh đó, trong những khu rừng rậm thì ánh sáng Mặt Trời đôi khi không thể chiếu sáng tới được. Đây là một nhược điểm lớn khi bị lạc trong rừng.

Xác định hướng dựa vào Mặt Trăng

Ban đêm nếu có trăng, thì vị trí của Mặt Trăng trên bầu trời có thể giúp chúng ta xác định phương hướng. Do Mặt Trăng cũng nằm trên đường Hoàng Đới, nên dường như nó cũng mọc ở hướng Đông và lặn ở hướng Tây giống như Mặt Trời. Nhưng Mặt Trăng lại khác Mặt Trời ở chỗ: lúc thì tròn lúc thì khuyết, nên việc xác định phương hướng cũng khác đôi chút.

Phương pháp tìm phương hướng này chỉ hoạt động nếu Mặt Trăng đang ở giai đoạn trăng khuyết diễn ra khoảng bảy ngày trong mỗi tháng dương lịch. Các giai đoạn lưỡi liềm thường xảy ra vào đầu hoặc cuối tháng. 

Ta căn cứ vào khoảng những ngày trước rằm Âm Lịch (từ mùng 1 Âm Lịch đến mùng 14 Âm Lịch) thì phần khuyết của trăng sẽ chỉ về hướng Đông. Còn vào khoảng những ngày sau rằm Âm Lịch (từ mùng 17 đến mùng 30) thì phần khuyết của trăng sẽ chỉ về hướng Tây.

Tuy nhiên vào ngày Rằm, suốt đêm bạn củng chỉ quan sát thấy ánh trăng tròn sáng trên bầu trời, bạn cần sử dụng phương pháp khác.

Xác định hướng bằng sao Bắc Cực

+ Xác định chòm sao Đại Hùng Tinh (Big Dipper)

Chòm sao Đại Hùng Tinh (hay còn gọi là chòm sao Gấu Lớn) bao gồm bảy ngôi sao sáng nhất trên bầu trời và được tìm thấy ở vị trí cao hoặc thấp trên bầu trời phía Bắc, tùy theo mùa. Vào mùa xuân và mùa hè, nó nằm trên bầu trời cao. Vào những đêm mùa thu và mùa đông, bạn sẽ thấy nó thấp hơn gần với đường chân trời. Bốn trong số các ngôi sao tạo thành cái gáo múc nước trong khi ba ngôi sao còn lại tạo thành một cái quai cầm.

Chòm sao Đại Hùng Tinh hình cái gáo múc lớn

+ Xác định chòm sao Tiểu Hùng Tinh (Little Dipper) và sao Bắc Cực

Chòm sao Tiểu Hùng Tinh (hay còn gọi là chòm sao Gấu Nhỏ) cũng có hình dáng gáo múc nước nhưng nhỏ hơn và nằm đối diện Đại Hùng Tinh. Sao Bắc Cực là ngôi sao cuối cùng tạo thành chiếc cán của Tiểu Hùng Tinh và vị trí của nó chỉ ra hướng chánh Bắc. Vị trí của 2 chòm sao này cũng sẽ thay đổi tuỳ vào thời điểm trong năm nên bạn hãy chú ý đến kích cỡ của chúng để không bị nhầm lẫn nhé.

Chỉ cần xác định được chòm sao Tiểu Hùng Tinh sẽ giúp bạn dễ dàng tìm ra được sao Bắc Cực

Không giống như các ngôi sao khác trong chòm sao Bắc Đẩu, sao Bắc Cực luôn nằm ở một điểm cố định trên bầu trời và không bao giờ lệch quá 1 độ so với hướng chánh Bắc. Một khi đã xác định được sao Bắc Cực trên bầu trời, chắc chắn bạn đang hướng về phía Bắc. Từ vị trí đó, hướng ngược lại sẽ là hướng Nam, trong khi hướng Đông sẽ ở bên phải của bạn và hướng Tây sẽ ở bên trái.
Sử dụng sao Bắc Cực để tìm hướng sẽ hoạt động tốt nhất vào ban đêm khi trời trong. Nếu bầu trời u ám hoặc có nhiều mây, sẽ khá khó khăn cho bạn để xác định được vị trí chính xác của ngôi sao này.
Nếu bạn đang ở khu vực có núi, cây cối hoặc các vật thể khác che khuất bầu trời đêm, bạn cũng có thể không sử dụng được sao Bắc Cực để tìm ra hướng của mình.

Xác định hướng bằng chòm sao Nam Thập

Ở Nam bán cầu, chòm sao Nam Thập (Southern Cross) có thể dùng để xác định hướng Nam. Chòm sao này gồm năm ngôi sao, và bốn sao sáng nhất tạo thành hình cây thập tự).

Dùng chòm sao Nam Thập để tìm hướng Nam. Tìm hai ngôi sao tạo thành chiều dài của cây thập tự, tưởng tượng một đường thẳng kéo dài gấp 5 lần chiều dài cây thập tự.

Chòm sao Nam Thập rất dễ bị nhầm lẫn với những chòm sao có hình thập tự khác. Hãy chú ý đến chòm sao Bán Nhân Mã đi cùng với nó.

Khi đến cuối đường thẳng tưởng tượng đó, bạn hãy vẽ một đường thẳng khác vuông góc với mặt đất. Đại khái đây sẽ là hướng Nam.

Chọn một cột mốc. Khi đã xác định hướng Nam một cách tương đối, bạn nên chọn một cột mốc nào đó trên mặt đất để tránh mất phương hướng.

Sử dụng gậy

+ Vào ban ngày

Dùng gậy để xác định phương hướng vào ban ngày là một kỹ thuật đơn giản rất phổ biến trong quân đội. Tìm một cây gậy và cắm nó xuống đất theo chiều dọc. Lúc này, bóng của cây gậy sẽ đổ xuống. Bạn hãy đặt một tảng đá ở đỉnh của cái bóng và đánh dấu nó là hướng Tây. Sau đó đợi trong 15 phút và xem cái bóng đang di chuyển theo hướng nào. Sau 15 phút, đặt một viên đá khác ở đầu của cái bóng mới và đánh dấu nó là hướng Đông. Kết quả sẽ tạo thành một hình vòng cung. Quy luật đơn giản là Trái Đất quay từ Tây sang Đông. Với cách này, bạn sẽ biết hướng nào là hướng Đông và hướng Tây. Kế tiếp, bạn đánh dấu hướng Bắc và hướng Nam tương ứng.

Owendoff là một nhà phi công người Anh, ông đã nghiên cứu được một phương pháp xác định phương hướng bằng cách phối hợp giữa gậy và bóng nắng (Ảnh: Internet)

Lưu ý, vào lúc giữa trưa khi mặt trời lên tới đỉnh khiến bóng của mọi vật thể vuông góc với mặt đất và tụ lại gần nhau hơn gây nhiều trở ngại cho phương pháp này. 

+ Vào ban đêm

Tìm hai cây gậy lần lượt dài khoảng 1 mét và 1,5 - 2 mét. Ấn xuống đất cây gậy dài 1 mét vừa đủ để cố định sao cho cây gậy đứng thẳng. Điều quan trọng là bạn hãy chọn gậy càng thẳng càng tốt. Khi đã cắm chắc xuống đất, hãy ngồi hoặc cúi xuống bên cạnh cây gậy sao cho đầu gậy ngang tầm mắt của bạn.

Tiếp theo, bạn chọn một ngôi sao sáng nhất trên bầu trời và sắp xếp sao cho vị trí của ngôi sao nằm ở giữa đỉnh của hai cây gậy và đánh dấu vị trí cho cây gậy thứ hai. Cắm cây gậy thứ hai ở phía sau cây gậy đầu tiên một góc 45 độ và đợi trong khoảng từ 5 -30 phút.

Ngôi sao cần một lúc lâu để nó "di chuyển". [Trái đất quay khiến ngôi sao dường như là đang di chuyển] Điều quan trọng là bạn phải kiên nhẫn. Mất khoảng từ 5 phút đến nửa giờ để bạn nhận thấy sự chuyển động. Cách ngôi sao “di chuyển” sẽ giúp bạn xác định phương hướng khi khu vực của bạn ở Bắc bán cầu (phía trên đường xích đạo).

• Nếu ngôi sao di chuyển lên, bạn đang hướng về phía Đông
• Nếu nó di chuyển xuống, bạn đang hướng về phía Tây
• Nếu nó di chuyển sang phải, bạn hướng về hướng Nam
• Nếu nó di chuyển sang trái, bạn đang hướng về phía Bắc

Trong một số trường hợp, ngôi sao có thể di chuyển theo hai hướng. Ví dụ: nó có thể di chuyển lên trên và sang phải, có nghĩa là bạn hướng về phía Đông Nam.

Xác định hướng bằng luồng gió thổi

Việt Nam nằm trong vùng “Châu Á gió mùa” với hai loại gió chính. Gió mùa Đông Bắc và Gió mùa Tây Nam. Gió mùa Đông Bắc hoạt động kéo dài từ tháng 10 cho đến tháng 4 năm sau, thổi từ Đông Bắc đến Tây Nam. Gió mùa Tây Nam kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10 hàng năm, thổi từ Tây Nam đến Đông Bắc.

• Muốn biết gió thổi hướng nào, các bạn nhìn các ngọn cây, ngọn cỏ
• Cầm ít cát bụi, lá khô,… thả xuống xem gió cuốn đi hướng nào
• Lau sạch một ngón tay, ngậm vào miệng chừng 5 giây, lấy ra đưa lên cao, nếu ngón tay lạnh phía nào là gió thổi từ phía đó.

Xác định hướng dựa vào môi trường xung quanh

Quan sát cây cối

Cây hiếm khi đối xứng, vì vậy một bên lúc nào cũng phát triển hơn bên còn lại. Bởi vì thực vật cần ánh sáng mặt trời để phát triển, nên phía nhận được nhiều ánh sáng mặt trời nhất thường sẽ nặng hơn. Ở Bắc bán cầu, mặt trời dành phần lớn thời gian ở phần phía Nam bầu trời, vì vậy phía rậm rạp hơn của cây thường sẽ hướng về phía Nam. Ở Nam bán cầu dưới xích đạo, phần nặng hơn của cây thường hướng về phía Bắc.

Để quyết định chính xác bên nào của cây nặng nhất, bạn nên đi bộ xung quanh quan sát một vài lần. Nếu chỉ nhìn một hoặc hai bên, bạn sẽ không phân biệt được đâu là phía cây mọc rậm rạp nhất.

Cách dễ nhất là sử dụng phương pháp này với những cây mọc đơn độc trên cánh đồng trống vì trong khu vực nhiều cây cối, chúng cạnh tranh ánh sáng mặt trời để sinh trưởng nên bạn sẽ khó nhận biết chúng đang mọc ở hướng nào.

Tìm rêu trên cây

Trong nhiều trường hợp, rêu có xu hướng mọc ở phía có nhiều bóng râm nhất của cây. Ở Bắc bán cầu, điều đó có nghĩa là bạn thường tìm thấy rêu ở phía thân cây hướng về phía bắc. Ở Nam bán cầu, bạn thường tìm thấy rêu trên thân cây hướng về phía nam.

Các yếu tố khác có thể tạo nên điều kiện râm mát làm rêu mọc ở một phía nào đó của cây. Khu vực nhiều cây cối đổ bóng lên nhau và những cây mọc trên sườn dốc khả năng cao khiến hướng mà bạn phán đoán bị sai. 

Một số cách xác định hướng dựa vào môi trường xung quanh bạn có thể tham khảo thêm:

• Dựa vào hướng nghiêng của cây: thường nghiêng về hướng mặt trời
• Dựa vào tổ kiến, tổ ong, các loại chim: chúng thường làm tổ phía Nam dưới các cây lớn, cửa tổ cũng quay về phía Nam
• Mạng nhện: thường xuất hiện ở phía Nam của cây cối
• Tảng đá hoặc gốc cây lớn: phía Bắc thì đất ẩm, xốp, nhiều rêu xanh, phía Nam thì đất kém xốp, không có cây nhỏ xung quanh
• Vân gỗ: nửa thân cây hướng về phía Nam có vân thưa và nhạt màu hơn nửa hướng về phía Bắc.

***Tuy nhiên việc quan sát môi trường xung quanh để tìm ra hướng chỉ mang tính chất tương đối vì thế bạn không nên dùng trừ những trường hợp cấp thiết. Bạn hãy kết hợp tất cả các phương pháp lại với nhau để xác định phương hướng sao cho chính xác nhất.

Nếu bạn bị lạc trong rừng và đã tìm được hướng đi nhưng không biết làm cách nào để thoát ra khi trời đã sập tối thì vào lúc đó, bạn nên biết một số kỹ năng sinh tồn cơ bản như tạo lửa, lọc nước, xây dựng nơi trú ẩn, v.v trong các bài viết dưới đây của A&A Grocery:

07 Cách Dựng Lều Tạm Trú Ẩn Đơn Giản Và Nhanh Chóng Nhất

Lọc Và Khử Trùng Nước Đơn Giản Và Dễ Thực Hiện

Nguồn: Tổng hợp